Statuetka Angelusa dla Georgiego Gospodinowa

Magdalena Pytlok i Georgi Gospodinow

Po raz 14. w sobotni wieczór we Wrocławiu wręczono Literacką Nagrodę Europy Środkowej Angelus, najważniejsze wyróżnienie przyznawane pisarzom z Europy Środkowej, których proza została wydana po polsku. W tym roku po raz pierwszy Angelusa otrzymał pisarz pochodzący z Bułgarii. Georgiego Gospodinowa jury doceniło za powieść „Fizyka smutku” (Wydawnictwo Literackie).

Nagrodę, podczas gali w Teatrze Muzycznym Capitol, wręczył laureatowi prezydent Wrocławia Jacek Sutryk. Nagroda to 150 tys. zł i statuetka autorstwa Ewy Rossano.

Już od paru lat Mykoła Riabczuk, przewodniczący jury, mówi, że trudno wybrać laureata, a jurorzy (prof. Marcin Cieński, dr hab. Urszula Glensk, Ryszard Krynicki, prof. Anna Nasiłowska, prof. Małgorzata Szpakowska oraz prof. Piotr Śliwiński pod przewodnictwem Mykoły Riabczuka) gorąco dyskutowali o książkach. – Każda z siedmiu finalistek jest na swój sposób wspaniała – podkreślił Mykoła Riabczuk.
– Dziękuję miastu Olgi Tokarczuk – podkreślił laureat. Miasto Wrocław funduje Nagrodę Angelus. I dodał, że najważniejsze w powieści jest zdanie „ja jesteśmy”.

W książce w połowie lat 20. XX wieku dwunastoletni chłopiec trafia sam na jarmark, trafia do namiotu, żeby obejrzeć dziwne stworzenie, zwane Minotaurem. Chłopiec nie może powiedzieć ani słowa. Gospodinow opowiada dzieje wielopokoleniowej rodziny na tle Europy Środkowo-Wschodniej.

Podczas spotkania z dziennikarzami laureat mówił o swojej książce i jej kontekstach. – Bułgarski smutek jest drugim stopniem większości smutków. Zwykle ludzie tęsknią za tym, co mieli i utracili. Bułgarzy nie mieli a i tak utracili – mówił. – Książka jest skonstruowana jak labirynt, bo przecież my nie żyjemy, poruszając się po linii prostej od punktu a do b, ale myślimy w formie labiryntu. Tu chodzi o labirynty, które są w Minotaurze i Minotaury w każdym z nas – dodał.

I opowiedział m.in. o najważniejszej, jego zdaniem, frazie w książce, czyli „ja jesteśmy”. Gdzie w tej frazie jest nasza wspólnota? – To zdanie jest bardzo ważne, bo w tym momencie jesteśmy w rozpadzie. Nie wiem, czy tak jest w Polsce, ale w Bułgarii przestaliśmy rozmawiać, wymieniamy się tylko opowieściami. Histeria zastąpiła historię – mówił. Wspomniał też o peryferiach i centrach, w których żyjemy. – Uniwersalne jest poczucie, że prawdziwe życie toczy się gdzie indziej, a my nie jesteśmy jego częścią – mówił.

Polski przekład autorstwa Magdaleny Pytlak opublikowało Wydawnictwo Literackie. Tłumaczka również została nagrodzona, dostała 20 tys. zł. 

Georgi Gospodinow pisze kolejną książkę. Opowie w niej o pamięci. 

Udała się sceniczna prezentacja nominowanych książek. Galę wyreżyserowała Martyna Majewska, wystąpili aktorzy Capitolu: Justyna Antoniak, Justyna Szafran, Cezary Studniak, Mikołaj Woubishet (brawo za zręczność w przejściu widowni i wspinanie się po fotelach!), Anna Makowska z Wrocławskiego Teatru Lalek i Albert Pyśk z Teatru Modrzejewskiej w Legnicy, galę muzycznie oprawił Dawid Majewski. To nigdy nie jest łatwe zadanie: przedstawić fragmenty książek tak, by widzowie, którzy jednak najczęściej nie czytali wszystkich, zrozumieli, czym jest całość. Prowadził Tomasz Lulek (Teatr Polski w podziemiu i Teatr Polski). Zdjęcia poniżej.

Angelus od nas wszystkich

Po śmierci Natalii Gorbaniewskiej, pierwszej przewodniczącej jury Angelusa, ustanowiona została Nagroda jej imienia, przyznawana przez czytelników. W tym roku Nagrodę im. Natalii Gorbaniewskiej dostał Jurij Wynnyczuk za „Tango śmierci” (Wydawnictwo Kolegium Europy Wschodniej). 

Fundatorem nagród jest miasto Wrocław. Organizatorem Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus jest Wrocławski Dom Literatury. 

Olga Tokarczuk i Georgi Gospodinow gośćmi czytelników

W klubie Proza w Przejściu Garncarskim w niedzielę (20 października) prof. Piotr Śliwiński będzie rozmawiał z Georgim Gospodinowem. 

O godzinie 16 na placu Wolności powitamy Olgę Tokarczuk. Szczęśliwcy, którzy dostali wejściówki do NFM, posłuchają pisarki na żywo. Spotkanie, organizowane od dawna w ramach Bruno Schulz.Festiwal, miało odbyć się w Oratorium Marianum, po przyznaniu Nobla okazało się, że tylko NFM pomieści chętnych czytelników, a i tam zapewne będzie za mało miejsc. Z Olgą Tokarczuk będzie rozmawiać Katarzyna Kantner, autorka książki „Jak działać za pomocą słów? Proza Olgi Tokarczuk jako dyskurs krytyczny”.

Transmisja spotkania (od godziny 16.30) na portalu wroclaw.pl, w polskiej i angielskiej wersji językowej, polskie tłumaczenie będzie także w języku migowym.

Małgorzata Matuszewska

Fot. Andrzej Solnicki/WDL 
ZDJĘCIA Z GALI